Leon Janta - Połczyński - fot. Wikipedia Wikimedia Commons, CC-BY-SA 3.0

W znanej pomorskiej rodzinie Janta-Połczyńskich działalność dla dobra publicznego traktowana była jako patriotyczny obowiązek. Tą zasadą kierował się także Leon (1867 -1961), działacz narodowy w okresie zaboru, polityk i mąż stanu w 20-leciu międzywojennym. Urodził się w Wysokiej koło Tucholi, jako syn Adama i Leontyny z Zabłockich. Z domu czerpał wzory pracy społecznej.

Ukończył gimnazjum Chojnickie, gdzie należał do tajnej organizacji filomatów. Studiował w Krakowie, Berlinie i Paryżu, uzyskując doktorat obojga praw w Jenie (1890). Odbyt praktykę sądową, po czym wrócił na Pomorze, by w zastępstwie chorego ojca zarządzać rodzinnym majątkiem.

Od 1900 r. był długoletnim prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Tucholi. Tworzył, przy współpracy z dr Kazimierzem Karasiewiczem, spółdzielnie „Rolnik”, „Kupiec”, Spółkę Parcelacyjną w Tucholi, pod patronatem centrali Zw. Spółek Gospodarczych i Zarobkowych w Poznaniu. Był od 1898 r. patronem włościańskich kółek rolniczych na Pomorzu, redagował i wydawał (1905 – 1919) tygodnik „Kłosy”. W 1914 r. walny zjazd delegatów kółek rolniczych zorganizował w Tucholi i wszystkich uczestników (ok. 600) gościł w Wysokiej.

Był także współtwórcą i współwydawcą „Gazety Gdańskiej”. W 1911 r. wykupił z rąk niemieckich majątek Zbeniny (wkrótce na dogodnych warunkach odkupił go Józef Chrzanowski), a w okresie międzywojennym majątek Chojnaty koło Chojnic.

W latach 1918 – 1920 znajdował się w centrum walki o powrót Pomorza do Polski, byt w tej sprawie delegatem rządu polskiego i ekspertem na konferencji pokojowej w Paryżu. Po powrocie został podsekretarzem stanu w Ministerstwie b. Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu (1919 -1921), zasiadał w pierwszym Senacie RP (1922 1927, nast. 1930 -1935). Od stycznia 1930 r. byt ministrem rolnictwa w rządzie premiera Bartla; w tej roli zapoczątkował ułatwienia dla drobnych rolników przez spłatę zadłużeń i interwencyjny skup nadwyżek zbożowych przez państwo, ponadto zainicjował międzynarodową konferencję 8 państw, w celu współpracy w dziedzinie rolnictwa i obrony przed skutkami kryzysu.

Wybory do Sejmu w 1930 roku w Warszawie. Minister rolnictwa Leon Janta-Połczyński podczas głosowania - źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Zajmował się publicystyką, prezesował Pomorskiemu Związkowi Ziemian.

W 1937 r. z żoną Manią z Komierowskich (również znaną działaczką społeczną) i synem Maciejem zamieszkał w Chojnicach, lecz w lipcu 1939 r. w przewidywaniu wojny rodzina wyjechała do Milanówka pod Warszawą. Okupację przeżył w Generalnym Gubernatorstwie. Po wojnie pracował jako organizator wystaw rolniczych, a w l. 1948 -1959 jako organizator i kierownik Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Swój bogaty księgozbiór przekazał bibliotece Uniw. Wrocławskiego. Pod koniec życia zamieszkał w Poznaniu.Bal Stowarzyszenia "Opieka Polska nad Rodakami na Obczyźnie". Widoczni od lewej: radca MSZ Wiktor Podoski, pani Maria Rotwand i były minister rolnictwa Leon Janta-Połczyński - źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Swą działalność zawodową, społeczną i polityczną opisał w cennym pamiętniku. Zmarł w 1961 r., żona zmarła w 1970 r. – pochowani byli na cmentarzu Górczyńskim, a w 1985 r. prochy ich przeniesiono do grobowca rodzinnego w Raciążu.

Opracowano na podstawie książki “Wybitni, niepospolici, zasłużeni” M. Ollick, wyd. MBP w Tucholi