Bory Tucholskie – jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce. Obejmują one północną część województwa kujawsko-pomorskiego i południowy fragment województwa pomorskiego. Ich powierzchnia leśna wynosi blisko 300.000ha, a lesistość całego obszaru osiąga prawie 50%.

Położenie

Bory Tucholskie stanowią jedną z najpiękniejszych powierzchni leśnych w kraju. Według fizyczno-geograficznego podziału Polski swym zasięgiem obejmują: Równinę Charzykowską, Dolinę Rzeki Brdy, same Bory Tucholskie, część północną Pojezierza Krajeńskiego oraz północą część Wysoczyzny Świeckiej i południową część Pojezierza Kaszubskiego. Jest to obszar bardzo duży, słabo zaludniony, w małym stopniu zurbanizowany, w miarę nie skażony uciążliwościami przemysłu, o przepięknym mało przekształconym krajobrazie.
Obszar chroniony
Najciekawsze fragmenty lasów oraz terenów z rzadkimi zespołami roślinnymi objęte zostały różnymi formami ochrony prawnej. Na terenie Borów Tucholskich funkcjonuje 25 rezerwatów przyrody i 4 parki krajobrazowe: Tucholski, Wdecki, Wdzydzki i Zaborski. Całość stanowi ekologiczny system obszarów chronionych Borów Tucholskich, który w powiązaniu z podobnymi systemami tworzonymi w ościennych województwach daje system obszarów przyrodniczo cennych całej Polski. 1 lipca 1996 r. utworzono Park Narodowy „Bory Tucholskie”, a 2 czerwca 2010 r. Bory Tucholskie zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa ludzkości jako Rezerwat Biosfery, co nadało temu obszarowi międzynarodową rangę.

Krajobraz

Drzewa - fot. Bogdan Nitka
Wracając do przedstawienia Państwu walorów tego regionu należy podkreślić, że swój dzisiejszy wygląd Bory Tucholskie zawdzięczają działalności erozyjnej wód polodowcowych ostatniego zlodowacenia zwanego bałtyckim.
Spośród prawie 1000 jezior różnej wielkości, aż blisko 50 przekracza powierzchnię 1km2. Do największych jezior należą: Wdzydze – zwane „Kaszubskim Morzem” o pow. 1455,6 ha, Charzykowskie – 1363,8 ha, Karsińskie – 648,1 ha, Kruszyńskie – 461,3 ha, Kałębie – 466,3 ha, Somińskie – 433,1 ha i Bożechowskie – 237,7 ha, a także sztuczne zbiorniki: Koronowski – 1560 ha i Wdy w Tleniu zwany Żurskim – 448 ha.
Spośród wymienionych wcześniej rzek Brdy i Wdy, na uwagę zasługują ich równie malownicze dopływy takie jak: Chocina, Kłonecznica, Zbrzyca, Kulawa, Strugi: Czerska i Bielska, Stążka-Ruda, Niechwaszcz, Prusina, Sobina, Zdrojanka i Ryszka, które na znacznych odcinkach nadają się do uprawiania turystyki kajakowej. Powierzchnię wodną dodatkowo wzbogacają kanały nawadniające: Wielki Kanał Brdy, kanał Wdy i kanał Niechwaszczy. W miejscowości Fojutowo obejrzeć można unikalne skrzyżowanie dróg wodnych – Czerskiej Strugi i Wielkiego Kanału Brdy.
Niewątpliwym bogactwem tej krainy są obszary leśne. Współczesne Bory Tucholskie to przede wszystkim olbrzymie powierzchnie monokultur sosnowych eksploatowanych i odnawianych przez człowieka.
Bogaty krajobraz to nie tylko lasy, to również urozmaicona rzeźba terenu wraz z wodami powierzchniowymi, ale przede wszystkim brak obiektów zakłócających jego harmonię. Tak też jest w Borach Tucholskich. Dzięki słabemu zaludnieniu i uprzemysłowieniu robią one wrażenie krainy pierwotnej, prawie nie zmąconej działalnością człowieka. Wrażenie to pogłębia harmonijny kontakt powierzchni leśnych z licznymi ciekawymi zespołami jezior i torfowisk oraz malowniczymi dolinami rzecznymi przedzierającymi się w rozległe połacie Borów. Obiektów zabytkowych jest tu może mniej aniżeli w innych, bardziej zaludnionych rejonach, ale braki te z nawiązką wynagradza przyroda.

Infrastruktura drogowa i komunikacja

Bory Tucholskie przecina dość gęsta, jak na obszar tak słabo zaludniony, sieć dróg utwardzonych, znajdujących się w dobrym stanie technicznym. To przede wszystkim zasługa Lasów Państwowych, które z dużą troską odnoszą się do administrowanych terenów, jak również do ściągających tu z terenu całego kraju jak i z zagranicy turystów. Dla potrzeb turystyki leśnicy zorganizowali przy drogach kilkadziesiąt parkingów śródleśnych, miejsc postoju samochodów oraz miejsc wypoczynkowych i pól biwakowych. Również drogowcy zbudowali kilka interesujących parkingów, zlokalizowanych w malowniczych punktach widokowych. Ważniejsze miejscowości wypoczynkowe i pozostałe wsie posiadają komunikację autobusową. Sieć kolejowa nie posiada większego znaczenia gospodarczego, jest interesująca z punktu widzenia turysty, gdyż pozwala dotrzeć bezpośrednio do wnętrza dużych kompleksów leśnych. Ma to też duże znaczenie dla zbieraczy runa leśnego, głównie jagód i grzybów, z których Bory Tucholskie przecież słyną.

Miejscowości i wsie wypoczynkowe

Ten wspaniały, malowniczy teren staje się magnesem ściągającym coraz więcej turystów. Dla ich potrzeb stwarza się korzystne warunki dla wypoczynku zarówno dłuższego – wczasowego, jak i krótszego – weekendowego. Jest tu znaczna liczba obiektów ogólnodostępnych, należących do przedsiębiorstw turystycznych. Do dyspozycji turysty są także kwatery prywatne, głównie we wsiach letniskowych. Największymi miejscowościami wypoczynkowymi są Charzykowy i Tleń, ale i pozostałe rejony Borów są stosunkowo dobrze zagospodarowane turystycznie. Dotyczy to między innymi okolic Tucholi, Raciąża, Funki, Swornychgaci, Okonin, Cekcyna, Wiela, Wdzydz i Osieka. Na uwagę zasługują starannie zagospodarowane i utrzymane pola biwakowe założone przez leśników

Charzykowy i okolice

Charzykowy to znany ośrodek żeglarki. Dysponuje w sezonie letnim łącznie kilkoma tysiącami miejsc noclegowych. Te możliwości poszerzają pobliskie Chojnice. Na miejscu do dyspozycji jest również kąpielisko i plaża, wypożyczalnia sprzętu pływającego, statek spacerowy, liczne obiekty handlowe i gastronomiczne, a przede wszystkim wspaniały akwen i malownicza okolica. W rejonie połączonych jezior zwanych charzykowskimi, rozwiną się cały zespół ośrodków wypoczynkowych takich jak: Funka, Bachorze, Kopernica, Babilon i Swornegacie.

Rytel

Nieco innego rodzaju miejscowością wczasową jest – Rytel – duża wieś letniskowa położona w lasach przy szosie Chojnice – Czersk, nad Brdą i odchodzącym od niej Wielkim Kanałem Brdy. Stwarza to duże możliwości kąpieli, szczególnie dla dzieci praz pięknych wycieczek pieszych wzdłuż doliny Brdy i kanału.

Raciąż

Kolejną wsią letniskową jest Raciąż, położony nad jeziorem Rudnica. Znajduje się tu rozległa plaża i kąpielisko, pole biwakowe, restauracja oraz możliwość noclegu w licznych kwaterach prywatnych. Okolica o urozmaiconej rzeźbie terenu skłania do wędrówek.

Tuchola

Wypocząć można również w rejonie Tucholi. Samo miasto posiada kilka obiektów noclegowych i gastronomicznych. W granicach miasta, nad Brdą w Rudzkim Moście położony jest camping dysponujący domkami turystycznymi i restauracją.

Bysław

Przy szosie Tuchola-Świecie leży Bysław, duża wieś letniskowa. Nad jeziorem Bysławskim znajduje się plaża, kąpielisko, wypożyczalnia sprzętu wodnego, a we wsi „Karczma Borowiacka” – serwująca konsumentom potrawy regionalne. Po drugiej stronie jeziora w miejscowości Teolog zlokalizowany został jeden z większych, ogólnie dostępnych obiektów wczasowych. Znajduje się tu 140 miejsc noclegowych w domu wycieczkowym oraz 100 miejsc na polu namiotowym. Restauracja, plaża, kąpielisko i wypożyczalnia sprzętu uzupełniają te dogodne warunki zakwaterowania.

Cekcyn

Cekcyn jest kolejną wsią letniskową. Położona nad jeziorem Cekcyńskim, posiada dobrze przygotowane warunki do wypoczynku, rozległą plażę, kąpielisko, pole biwakowe, wypożyczalnię sprzętu turystycznego. Przy plaży restauracja, a we wsi kwatery prywatne.

Ziemia śliwicka

Pięknie położone niewielkie wsie Biała i Krąg, a zwłaszcza Okoniny Nadjeziorne zdominowane zostały przez ośrodki zakładowe. Bardziej gościnna jest duża wieś letniskowa Śliwice, posiadająca miejsca noclegowe w kwaterach prywatnych oraz pawilonie noclegowym. Urządzone kąpielisko znajduje się nad jeziorem Trzcianno w Łobodzie w odległości 2,5 km od Śliwic.

Tleń i Zalew Żurski

Nad jeziorem powstałym ze spiętrzenia Wdy, rozwinął się Tleń, jedna z najbardziej znanych miejscowości wypoczynkowych. Urozmaicona linia brzegowa zalewu, malownicza Wda i jej dopływ, a wszystko to w bogatym otoczeniu leśnym, umożliwiającym ciekawe spacery, stwarzają tu wspaniałe warunki do wypoczynku. Kąpieliska, plaże, wypożyczalnie sprzętu wodnego i turystycznego, stanica wodna, hotele, campingi, pensjonaty, bar, restauracja i kawiarnie pozwalają te warunki jeszcze bardziej wykorzystać.

Zapraszamy w Bory!

Wschodnia część Borów Tucholskich jest mniej zagospodarowana turystycznie. Trwają prace nad jej szerszym udostępnieniem dla potrzeb turystyki i wypoczynku. Trzeba jednak przypomnieć, że Bory Tucholskie wyposażone są w sieć dobrze zagospodarowanych pól biwakowych, na których osoby dysponujące namiotem zawsze znajdą miejsce.
Bory Tucholskie są rejonem tak atrakcyjnym krajobrazowo, że trudno sobie wyobrazić, aby przybywający tu turysta pozostawał cały czas w jednym miejscu. Liczne szlaki piesze, kolarskie i wodne zachęcają do wędrówek po tej pięknej krainie. Zapraszamy!