Co warto zobaczyć?

Atrakcje w Borach Tucholskich

Co warto zobaczyć w Borach Tucholskich – czyli jakie atrakcje czekają na nas w okolicy?

Zachód słońca w Borach Tucholskich - okolice Zalewu Koronowskiego

Śmiało można powiedzieć, że Bory Tucholskie są same w sobie wielką atrakcją. Ich wyjątkowość została potwierdzona utworzeniem obszaru Natura 2000 i rezerwatu Biosfery UNESCO.
To obszar z niezwykle zdrowym powietrzem, na którym żyje wiele unikatowych, chronionych (w tym te, które są najbardziej zagrożone) i rzadkich gatunków roślin, zwierząt oraz grzybów.

Przygotowaliśmy dla Was krótką listę miejsc wartych zobaczenia.

Miejscowości

Tuchola – stolica Borów Tucholskich

Stolicą Borów jest 14-tysięczne miasto Tuchola. Znajduje się w województwie kujawsko-pomorskim w regionie Borów Tucholskich, graniczącym na północy z Kaszubami i Kociewiem oraz na południu z Krajną.
Jest jedną z najstarszych osad ludzkich w Polsce. Jego początki datują się na okres panowania Mieszka I, a pierwszy przekaz pisany pochodzi z 1287 roku, kiedy arcybiskup gnieźnieński, Jakub Świnka, konsekrował miejscowy kościół. Świątynia spłonęła w 1781 roku, po czym w ciągu trzech lat została odbudowana. Po zajęciu Tucholi przez hitlerowców w 1939 roku kościół został rozebrany.
Prawa miejskie Tuchola otrzymała prawdopodobnie w XIII wieku na prawie polskim, jednak pierwszy dokument lokacyjny wystawiony został w Malborku w dniu 22 lipca 1346 roku. Miasto otrzymało przywilej prawa chełmińskiego z rąk wielkiego mistrza Heinricha Dusemera von Arfberg. W tym samym roku Krzyżacy rozpoczęli budowę murowanego zamku. Został on zniszczony podczas wojen szwedzkich w XVII wieku, a jego ruiny rozebrane i wykorzystane do odbudowy miasta po pożarze w roku 1781.
Tuchola – stolica Borów Tucholskich – dowiedz się więcej

 

Chojnice

Będąc w okolicy na pewno warto odwiedzić 40-tysięczne miasto Chojnice w województwie pomorskim. Liczą sobie niemal 750 lat. Od 1309 do 1466 roku znajdowały się pod panowaniem Krzyżaków, którzy uczynili z miasta twierdzę, otaczając je murami obronnymi i budując system fortyfikacji fos i wałów. Zachowała się część murów i baszt, bramy wjazdowe i zabytkowe zabudowania w Rynku.
Nieopodal znajduje się wypoczynkowa wieś Charzykowy nad Jeziorem Charzykowskim, o której wspominamy poniżej.

Czersk – urokliwe miasto nad Czerską Strugą

W powiecie chojnickim położony jest Czersk nad Czerską Strugą. Pierwszy zapis o miejscowości pochodzi z roku 1330. Była to wioska z młynem, smolarnią i barciami. Dokument lokacyjny sporządzono w roku 1382; wspomniano tam o parafii, jednak najstarszy znany zapis o istnieniu drewnianego kościoła z wieżą pochodzi z roku 1565. Niemal dwieście lat później świątynia spłonęła. Została odbudowana i funkcjonowała od roku 1764 aż do rozbiórki w roku 1842. Dziesięć lat później na miejscu drewnianego kościoła stanął murowany, rozebrany w pierwszych latach XX wieku. W latach 1910-1913 zbudowano dzisiejszy kościół. Znajdują się w nim malowidła i freski Otto Linnemanna. Ołtarz główny pochodzi z 1611 roku, jest darem opata pelplińskiego Feliksa Kosa. W centralnej części ołtarza umieszczony jest obraz Hermana Hana, także z 1611 roku. Przedstawia Trójcę Świętą w otoczeniu aniołów.
Zabytkowy jest także budynek plebanii, pochodzący z 1828 roku, noszący cechy klasycystyczne.

Miejsca rekreacyjne

Nad jeziorem Wdzydze, w woj. Pomorskim, leży kaszubska wieś Wdzydze Tucholskie. Miejscowość ta wchodzi w skład Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, a jej niezwykle urokliwe położenie czyni ją wyjątkowo atrakcyjną wypoczynkowo. Nie ma tu jednak szerokiej infrastruktury; jeden sklep, niewielki pensjonat i kilka prywatnych kwater to dobre miejsce dla poszukujących ciszy i spokoju.

Nieco inaczej jest w przypadku Wdzydz Kiszewskich. Jest to typowo turystyczna miejscowość kaszubska nad jeziorem Gołuń. Największą jej atrakcją jest Kaszubski Park Etnograficzny – najstarszy w Polsce skansen. Jego założycielem był w 1906 roku miejscowy nauczyciel, Izydor Gulgowski, wraz z żoną Teodorą.

Kościół św. Barbary - Wdzydze Kiszewskie, Swornegacie
Skansen jest odtworzoną kaszubską wsią z XVII-XIX wieków, z wyposażeniem domów, sprzętami codziennego użytku i obiektami użyteczności społecznej – zabytkowym drewnianym kościółkiem ze wsi Swornegacie, tartakiem, szkołą i kuźnią. Na terenie skansenu odbywa się co roku Jarmark Wdzydzki (w lipcu) i Święto Kartofla (we wrześniu), jak również kiermasze, koncerty i pokazy rzemiosła ludowego.
Nad Jeziorem Charzykowskim, około 6 km od Chojnic, leży wieś Charzykowy. Od 1922 roku funkcjonuje tu Chojnicki Klub Żeglarski, założony przez Ottona Weilanda, chojniczanina, który – choć swoje wspomnienia spisał po niemiecku – zawsze czuł się Polakiem. We wsi mieści się również siedziba dyrekcji Parku Narodowego Bory Tucholskie.

Wiele to mała wioska nad jeziorami Wielewskim i Ciepłym. Jest to jedna z najbardziej popularnych miejscowości wypoczynkowych tego regionu, z silnie rozbudowaną infrastrukturą turystyczną. Liczne ośrodki, pensjonaty i campingi zapewniają komfortowy pobyt. W Wielu odbywa się corocznie Międzynarodowy Festiwal Folkloru, w którym biorą udział uczestnicy z całego świata.

W powiecie starogardzkim znajduje się wieś Osiek, położona nad największym w powiecie jeziorem Kałębie i mniejszym Czarne. Jest tam nowoczesny ośrodek rehabilitacyjno – wypoczynkowy „Dobry Brat” z własną plażą nad Kałębiem. W Osieku można zwiedzić neogotycki kościół z XIX wieku oraz ruiny zamku krzyżackiego, zbudowanego na przełomie XIV i XV wieku, a rozebranego w końcu XVIII wieku, po wcieleniu wsi do zaboru pruskiego.

Atrakcje historyczne

 

  • Tuchola – stolica Borów Tucholskich – warto wybrać się do Muzeum Borów Tucholskich przy ul. Podgórnej 3. Mieści się tam również punkt informacji turystycznej.
  • Ślady tradycyjnej, borowiackiej zabudowy w miejscowościach: Krąg, Brzozie, Rzepiczna, Legbąd, Klocek, Brzozowe Błota, Lińsk, Zielonka, Rosochatka, Sucha.
  • Średniowieczny gród w Raciążu
  • Bysławek – miejscowość z klasztorem Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Bożego wraz z kościołem pod wezwaniem św. Wawrzyńca, niedaleko zespołu klasztornego znajduje się izba pamięci z wystawą narzędzi rzemieślniczych
  • Rezerwat archeologiczny „Kręgi Kamienne” w Odrach – rezerwat , największe w Polsce skupisko kręgów kamiennych – prawdopodobnie cmentarzysko lub kalendarz Gotów
  • Akwedukt w Fojutowie – unikatowy zabytek hydrotechniczny z XIX w. – skrzyżowanie dwóch cieków wodnych – Wielkiego Kanału Brdy z Czerską Strugą.
  • Szlak pieszy „Partyzantów Armii Krajowej” – poświęcony żołnierzom Armii Krajowej, działających na terenie Borów Tucholskich.

    Atrakcje przyrodnicze

    Fojutowo - fot. Bogdan Nitka

  • Park Narodowy Bory Tucholskie
  • Parki krajobrazowe: Tucholski Park Krajobrazowy oraz Wdecki Park Krajobrazowy i Zaborski Park Krajobrazowy
  • Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie
  • Rezerwaty przyrody, w tym: Rezerwat cisów staropolskich im. Leona Wyczółkowskiego we Wierzchlesie,
    • rezerwat „Bagna Nad Stążką” z malowniczą ścieżką przyrodniczą „Jelenia Wyspa„, największe w Borach Tucholskich torfowisko niskie
    • rezerwat „Bagno Grzybna” – rozległe torfowisko,
    • ścieżka przyrodniczo-leśna w Woziwodzie, przebiegająca częściowo przez rezerwat „Doliny Rzeki Brdy”,
    • rezerwat „Źródła rzeki Stążki”
    • rezerwat „Jeziorka Kozie” – wyspy, które pływają po małych śródleśnych jeziorkach, na pewno zrobią wrażenie na każdym odwiedzającym,
    • rezerwat „Cisy nad Czerską Strugą” – stary, naturalny las cisowy,
    • rezerwat „Ustronie” – stary, naturalny las mieszany,
  • Wspaniałe akweny – w tym największe Jezioro Charzykowskie oraz Zalew Koronowski, idealne dla miłośników sportów wodnych oraz sporo mniejszych, w tym zacisznych, śródleśnych jeziorek, gdzie w spokoju można wypocząć
  • Uroczysko „Piekło” (Piekiełko) w miejscowości Świt, gdzie Brda ma górski charakter.
  • Spływy kajakowe rzekami Brdą, Wdą i kilkoma mniejszymi rzekami o trudniejszym charakterze (np. Bielska Struga, Chocina, Zbrzyca)
  • Wielki Kanał Brdy wraz z akweduktami, zaporą w Mylofie oraz Mały Kanał Brdy z Małą Elektrownią Wodną w Zielonce. To idealne miejsca do spacerów i spokojnych, rodzinnych spływów kajakowych.

 

Wioski tematyczne

W ostatnich latach mieszkańcy Borów, aby aktywizować swoje miejscowości zaczęli organizować na ich terenie tzw. wioski tematyczne.
Polegają one na integracji wysiłków mieszkańców wokół jednej, konkretnej tematyki lub produktu.

Na terenie Borów Tucholskich w ostatnich latach powstało wiele wiosek tematycznych, są to:

  • Wioska Górnicza w Pile
    Zlokalizowana we wsi Piła nad Brdą, gdzie w okresie 1892 – 1921 istniała kopalnia węgla brunatnego.
    Więcej informacji: https://www.gorniczawioska.pl/
  • Ptasia Wioska w Adamkowie,
    Malowniczo położona wieś Adamkowo wabi ptasim śpiewem.
    Więcej informacji: https://www.adamkowo.tuchola.pl/
  • Wioska Grzybowa w Krzywogońcu,
    Krzywogoniec zaprasza każdego zapalonego grzybiarza. W Grzybowej Wiosce cyklicznie organizuje się wydarzenia związane z grzybami, a kogo zmęczy zbieranie będzie mógł wypocząć nad jednym z kilku malowniczo położonych jezior w okolicy.
    Więcej informacji: https://www.cekcyn.pl/index.php/qwioska-grzybowaq
  • Miodowa Wioska we Wielkim Mędromierzu,
    W starej rycerskiej wsi Wielki Mędromierz została założona wioska tematyczna poświęcona tematyce pszczelarskiej.
    Warto odwiedzić tutejsze pasieki i skosztować miejscowych wyrobów.
    Więcej informacji: https://wioska-miodowa.pl/
  • Osada Borowiackich Skrzatów w Teologu,
    Dawna Puszcza Pomorska od wieków działała na wyobraźnię ludzi zamieszkujących ten teren. Pomiędzy całym szeregiem leśnych stworzeń i duchów żyły tu też kraśniaki – dobre leśne skrzaty.
    Akurat jedne z nich zatrzymały się nad jeziorem w Teologu, gdzie niedawno stworzono Osadę Borowiackich Skrzatów.
  • Wioska Borowiacka w Nowym Suminie,
    Ciekawa inicjatywa poświęcona kulturze borowiackiej, warto wspomnieć też o bezpłatnym polu namiotowym na terenie wioski.
    Więcej informacji: https://www.portal.tucholski.pl/830-bory-tucholskie-osada-borowiacka
  • Wioska Kolejowa w Pruszczu
    Osiedle kolejowe powstałe w wyniku budowy linii kolejowej i rozwoju stacji Pruszcz w międzywojniu, czasach rozwoju polskich kolei. Dziś stacja, jej zabudowania i osiedle stanowią atrakcję, co roku cyklicznie organizowany jest tam festyn kolejowy, na który dotrzeć można okolicznościowym pociągiem.
  • Wioska Jabłoni w Jabłonce
    Niepodal Śliwic leży wieś Jabłonka, w której mieszkańcy założyli wioskę tematyczną, która popularyzuje wieś jako jabłkową krainę.
    Więcej informacji: https://www.aktywnawies.pl/wioska-jabloni,wt21,l1.html
  • Osada Cisowa w Wysokiej
    Nieopodal Rezerwatu Cisów Staropolskich we Wierzchlesie założona została Osada Cisowa w Wysokiej.
    Więcej informacji: https://www.facebook.com/Osada-Cisowa-369752559813026/
  • Wioska Chlebowa w Janiej Górze
    Borowiacy od wieków darzyli chleb wielkim szacunkiem. Wioska Chlebowa w Janiej Górze poświęcona jest tematyce chlebowej. Mieszkańcy mają swoją recepturę, która sprawia że wypiekany przez nich chleb jest wyjątkowy. Warto odwiedzić wieś podczas organizowanych tam cyklicznie wydarzeń.
    Więcej informacji: https://wioskachlebowa.pl/
  • Kwiatowa Wioska w Żalnie
    Mieszkańcy z dumą prezentują swoje ogrody i uczą chętnych tworzenia bukietów oraz kwiatów, decoupage i biżuterii z różnych ciekawych materiałów. We wsi został zlokalizowany również park kwiatowy, który warto odwiedzić.
    Więcej informacji: https://www.wioskakwiatowa.pl/

Interaktywna mapa

Aby pomóc Wam w podróży po Borach Tucholskich przygotowaliśmy interaktywną mapę.
Umieściliśmy na niej kilkaset punktów z zabytkami, praktycznymi obiektami, ważnymi miejscowościami, atrakcjami przyrodniczymi czy skrytkami geocache, z pewnością pomogą dobrze spędzić czas w Borach. Mapkę można zabrać ze sobą w teren, wystarczy dostęp do Internetu.
Sprawdź: https://borytucholskie.net/mapa

Interaktywna mapa Borów Tucholskich